Mihailo Marković (1923-2010)

Mihailo Marković, redovni član Srpske akademije nauka i umetnosti i nekadašnji potpredsednik Socijalističke partije Srbije preminuo je u nedelju, 7. februara u Beogradu u 87 godini. Marković je preminuo u Urgentnom centru Kliničkog centra Srbije gde se lečio, a biće sahranjen u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju. Vreme i mesto sahrane biće naknado objavljeni.

Mihailo Marković rođen je 24. februara 1923. godine u Beogradu, gde je diplomirao na Filozofskom akultetu. Doktorirao je u Londonu 1956. godine. Bio je predratni komunistički aktivista, partizan i saborac Josipa Broza Tita, a iz Drugog svetskog rata je izašao kao kapetan prve klase.

Nakon toga je postao glavni Titov kritičar, učesnik i strateg demonstracija na univerzitetu 1968. godine. Pripadao je krugu filozofa okupjenih oko časopisa Praxis. Mnogi od njih, na žalost, nisu više živi: Gajo Petrović, Rudi Supek,Danko Grlić, Predrag Vranicki, Branko Bošnjak, Veljko Cvjetičanin, Veljko Korać, Vojin Milić, Miladin Životić. Od beogradskih praksisovaca u životu su Ljubomir Tadić, Zagorka Golubović, Sveta Stojanović…

Od osnivanja Instituta za filozofiju u Beogradu 1967. do 1975. kada je izbačen sa Filozofskog fakulteta, bio je na čelu ovog instituta. Vodio je i jedno od odeljenja Instituta društvenih nauka u Beogradu, a od 1973. bio je član Međunarodnog filozofskog instituta u Parizu.

U januaru 1975. je suspendovan na Filozofskom fakultetu, zajedno sa još sedmoro svojih kolega (Svetozar Stojanović, Ljubomir Tadić, Zagorka Golubović, Dragoljub Mićunović, Miladin Životić, Nebojša Popov i Trivo Inđić). Navodni razlog suspenzije bili su negativno ocenjeni referati osmoro profesora, a zapravo se radilo o kazni za podršku koju su dali studentima u demonstracijama 1968. Marković potom postaje jedan od poznatijih disidenata, aktivan u SANU za čijeg je dopisnog člana izabran 1963. godine.

Marković je jedan od autora čuvenog Memoranduma SANU, pisanog osamdesetih godina prošlog veka, dokumenta koji se bavio položajem Srbije unutar SFRJ i čije je otkriće i objavljivanje, između ostalog, uzrokovalo početak kraja Jugoslavije i sve što je zatim usledilo. Jedan je od osnivača Socijalističke partije Srbije (SPS) i autor programskih načela te stranke. Na prvoj sednici Glavnog odbora SPS-a u julu 1990. izabran je za jednog od potpredsednika. Zbog suprotstavljanja osnivanju Jugoslovenske levice (JUL) Mirjane Marković, u novembru 1995. isključen je iz SPS-a. U junu 2002. prisustvovao je neuspelom vanrednom kongresu SPS-a, posle čega se više nije stranački angažovao. U novembru 2004. svedočio je na suđenju Slobodanu Miloševiću u Haškom tribunalu kao svedok odbrane.

Objavio je knjige: „Filozofski osnovi nauke“. „Dijalektička teorija značenja“, „Formalizam u savremenoj logici“, „Determinizam i sloboda“, „Kritička društvena nauka“, „Humanistički smisao društvene teorije“, „Osporavanje i angažovanje“ i „Etika i politika“. Mnoga dela su mu prevođena u inostranstvu.