Izborni uslovi
Korelacija nacionalne, jezičke i verske pripadnosti stanovništva Republike Srbije, i obrazovanja, zaposlenosti, porodičnog i socijalnog statusa
Publikaciju „Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije“ objavio je 2014. godine Republički zavod za statistiku uz finansijsku pomoć Evropske Unije.
Autori studije dr Vladimir Đurić, prof. dr Darko Tanasković, prof. dr Dragan Vukmirović i Petar Lađević analizirali su nacionalnu, jezičku i versku pripadnost stanovništva, Srba i 30 nacionalnih manjina. Kriterijum po kome su odabrane nacionalne manjine proizilazi iz zakonodavstva Republike Srbije, pa su u ovoj studiji analizirani podaci o svim manjinama koje imaju formirane nacionalne savete nacionalnih manjina u Republici Srbiji, ili one koje zadovoljavaju neki od kriterijuma iz člana 2. stava 1. Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina.
U studiji je dat kratak prikaz i analiza svih dosadašnjih popisa stanovnika na teritoriji Srbije u kojoj je prvi popis obavljen 1834. godine.
(Izvor: Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije, RZS, 2014 )
Na značajne razlike između pripadnika različitih etničkim grupa u Srbiji ukazuje studija „Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije“ Republičkog zavoda za statistiku, koju ovde predstavljamo.
Tabele i grafikoni te studije ukazuju na zavisnost između zaposlenosti i maternjeg jezika, obrazovanja i nacionalne pripadnosti, zaposlenosti i nacionalne pripadnosti (videti grafikon ( Etnička pripadnost i nezaposlenost)…
Svaki peti Aškalija, Egipćanin i Rom stariji od 14 godina nije završio nijedan razred škole, a žene su manje obrazovane od muškaraca…
Podaci pokazuju i da postoji razlika u prosečnoj veličini domaćinstva u zavisnosti od nacionalne pripadnosti.
Od blizu 120.000 lica koja žive u 68.042 domaćinstva bez ikakvih prihoda (2,7 odsto od ukupnog broja domaćinstava), trećina (32,9 odsto) živi sama (samačka domaćinstva), 25 odsto živi u dvočlanim domaćinstvima, 18,9 odsto u tročlanim, a 23,2 odsto u domaćinstvima sa više od tri člana.(Videti grafikon: Etnička pripadnost i broj članova domaćinstva).
I dok su kod najvećeg broja etničkih zajednica među domaćinstvima bez prihoda najbrojnija samačka domaćinstva (uglavnom stara lica koja žive sama a koja nisu stekla penziju niti imaju neki drugi izvor sredstava za život, te ih najčešće izdržavaju deca ili rodbina), kod Egipćana više od polovine lica bez prihoda (56 odsto) živi u domaćinstvima sa pet ili više članova. Prosečna porodica Egipćana ima 5,4 člana domaćinstva. Visok udeo domaćinstava sa više od četiri člana među domaćinstvima bez prihoda zabeležen je i kod Roma, Bošnjaka, Albanaca, Turaka, Goranaca i Aškalija.
Upravo kod navedenih etničkih zajednica, ali i drugih koje po tradiciji imaju veće udele lica na radu/boravku u inostranstvu, domaćinstva bez prihoda najčešće su izdržavana od lica iz inostranstva, i to najčešće od strane „bivših‘‘ članova tog domaćinstva. Skoro polovinu (48 odsto) od ukupnog broja članova domaćinstava Egipćana bez prihoda izdržavaju lica koja žive u inostranstvu, a visok udeo domaćinstava izdržavanih iz inostranstva prisutan je i kod Vlaha (40 odsto), Jermena (33 odsto), Rumuna (25,3 odsto), Grka (24,1 odsto), Albanaca (23,7 odsto), Jevreja (23,5 odsto) i Bošnjaka (21,7 odsto).
***
Osim izričite i neposredne upotrebne vrednosti, rezultati popisa stanovništva mogu da budu značajni i za kreiranje određenih politika u različitim oblastima društvenog života.
Projekcije stanovništva koje su od suštinske važnosti za sve segmente javnog i privatnog sektora jedan su od najvažnijih analitičkih proizvoda i dokumenata koji se zasnivaju na popisnim podacima.
Sprovođenje popisa je i obaveza država članica UN. Za popisnu rundu oko 2010. godine, Ekonomski i socijalni savet UN (ECOSOC), u julu 2005. godine, usvojio je Rezoluciju broj 2005/13, kojom se države članice organizacije UN podstiču da sprovedu popis stanovništva, domaćinstava i stanova (najmanje jedanput u periodu 2005-2014) i da distribuiraju popisne rezultate „kao osnovni izvor informacija za male oblasti, nacionalno, regionalno i međunarodno planiranje i razvoj, kao i da obezbede popisne rezultate za nacionalne institucije, organizaciju UN, Evrostat i druge međunarodne organizacije, kako bi pomogle u proučavanju stanovništva, okruženja i društveno-ekonomskih razvojnih tema i programa“.
Prema podacima Popisa 2011. godine, od ukupno 7.186.862 stanovnika Republike Srbije, čak 6.782.350 (94,4 odsto) izjasnilo se da pripada nekoj veroispovesti. (Videti Tabelu 3. i karte 2, 3, 4, i 5. u FOTO GALERIJI klikom na sliku)
Najzastupljenija je pravoslavna, za koju se izjasnilo oko 85 odsto stanovnika. Druga po zastupljenosti je katolička veroispovest, sa oko 5 odsto stanovnika, dok je na trećem mestu islamska sa 3,1 odsto pripadnika. Nijedna od ostalih veroispovesti ne prelazi udeo od 1 odsto ukupnog stanovništva Republike Srbije.
Podaci Popisa 2011. pokazuju da postoji visoka zavisnost između nacionalne pripadnosti i zanimanja. S jedne strane su Romi, Aškalije i Egipćani, od kojih više od polovine obavlja najjednostavnija zanimanja za koja nije neophodna škola (Aškalije 61 odsto, Romi i Egipćani oko 55 odsto). Polovina Vlaha i 1/3 Rumuna obavlja neko od poljoprivrednih zanimanja, blizu polovine popisanih Albanaca (47,5 odsto) jesu zanatlije i srodni radnici, trećina Goranaca (32 odsto) takođe obavlja zanatske i srodne poslove, dok 27 odsto pripadnika ove nacionalne manjine obavlja neko od uslužnih zanimanja…
U obrazovnoj strukturi stanovništva Republike Srbije dominiraju lica sa stečenim srednjoškolskim obrazovanjem (49 odsto), slede lica sa završenom osnovnom (osmogodišnjom) školom (20,8 odsto), dok je skoro izjednačeno učešće visokoobrazovanih (10,6 odsto) i lica sa nepotpunom osnovnim obrazovanjem. Međutim, obrazovna struktura stanovništva značajno je diferencirana po nacionalnoj pripadnosti. Videti Tabelu 6. u FOTO GALERIJI (klikom na sliku)
–
Na promene u nacionalnoj strukturi stanovništva Srbije u međupopisnom periodu (2002-2011) presudno su uticala tri osnovna faktora: prirodni priraštaj, migracije i različito nacionalno deklarisanje pojedinaca u odnosu na prethodni popis.
Prema rezultatima Popisa 2011, Srbi su većinska nacionalna zajednica u Republici Srbiji sa udelom od 83,32 odsto u ukupnom stanovništvu. Pored Srba, samo još tri etničke zajednice učestvuju u ukupnom stanovništvu sa više od 1 odsto, i to: Mađari (3,53 odsto), Romi (2,05 odsto) i Bošnjaci (2,02 odsto). (Uvećanu Tabelu 1.1 možete videti u FOTO GALERIJI klikom na sliku desno)
Udeo Srba povećan je sa 82,86 odsto (Popis 2002) na 83,3 odsto (Popis 2011). Međutim, do porasta relativnog udela Srba nije došlo zbog povećanja njihovog broja (ukupan broj Srba manji je za 224.688), već je to rezultat još značajnijeg smanjenja relativnog udela pripadnika drugih etničkih zajednica, a pre svega albanskog stanovništva. Smanjenje apsolutnog broja Srba posledica je, pre svega, nedovoljnog rađanja u dužem periodu i emigracionih tokova.
Depopulacija bi bila još izraženija da u međupopisnom periodu 1991-2002. nije došlo do priliva izbeglih lica, uglavnom srpske nacionalnosti, iz republika bivše SFRJ. Naime, u Popisu 2002. popisano je blizu 380.000 izbeglih lica, među kojima je bilo 92,6 odsto Srba. Oni su svojim dolaskom i ostankom u Srbiji potpunosti nadomestili demografske gubitke koji su nastali kao posledica višegodišnjeg negativnog prirodnog priraštaja i emigracije i doprineli ukupnom povećanju broja Srba u Popisu 2002.
Međutim, rezultati Popisa 2011. pokazuju da je broj Srba (bez područja AP Kosovo i Metohija) manji nego 1991. godine.
Većina etničkih zajednica deli sudbinu Srba u pogledu smanjenja svoje populacione veličine. Poremećaji u starosnoj strukturi stanovništva prouzrokovani višedecenijskim niskim stopama fertiliteta osnovni su razlog za smanjenje populacije većeg broja etničkih zajednica: Bugara, Bunjevaca, Vlaha, Jevreja, Mađara, Makedonaca, Rumuna, Rusina, Slovaka, Slovenaca, Ukrajinaca, Hrvata, Cincara, Čeha, Šokaca…
Prosečna starost stanovnika Srbije u međupopisnom periodu od 2002. do 2011. porasla je (sa 40,2 na 42,2), a udeo stanovništva starog 65 i više godina (17,4 odsto), premašio je značajno udeo mlađih od 15 godina (14,3 odsto). Ovaj odnos je drugačiji kod demografski najmlađih zajednica: Egipćana, Aškalija, Roma, Bošnjaka, Goranaca, Albanaca i Muslimana. S druge strane, najmanje je dece kod Cincara, Jugoslovena, Jevreja, Slovenca. Po najvećem udelu starijih lica izdvajaju se Slovenci, Nemci i Škoti, pokazuju podaci Popisa 2011, predstavjavljeni 2014. u studiji RZS Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije.
Arhiva nedeljnika Vreme obuhvata sva naša digitalna izdanja, još od samog početka našeg rada. Svi brojevi se mogu preuzeti u PDF format, kupovinom digitalnog izdanja, ili možete pročitati sve dostupne tekstove iz odabranog izdanja.
Vidi sve
